Jan Szurmiej zapowiada premierę spektaklu "Zmierzch - świtem" o gangsterskiej Odessie [Wywiad]
2021-01-27 12:35:05Teatr Polski we Wrocławiu prezentuje nowy spektakl pt. "Zmierzch - świtem", który będzie miał premierę online już w dniach 30-31 stycznia 2021. Przedstawienie oparte jest na twórczości Izaaka Babla i pokazuje nam historię ginącego świata Odessy sprzed stu lat. O szczegółach opowiedział nam Jan Szurmiej (libretto, reżyseria, inscenizacja i choreografia). Przeczytajcie wywiad z twórcą spektaklu!
Michał Derkacz, dlaStudenta.pl: Spektakl "Zmierzch - świtem" oparty jest na twórczości Izaaka Babla. Jakie elementy wpłynęły na decyzję o tej inscenizacji? Jakie poruszacie tematy?
Jan Szurmiej: Twórczość Izaaka Babla to temat, który chcieliśmy zaprezentować jeszcze w zeszłym roku, ale prace zostały przerwane z powodu pandemii koronawirusa. W przedstawieniu chcemy pokazać romantyczny, nieistniejący już świat gangsterskiej Odessy, którą opisywał Babel, realia w których panowało swoiste prawo złodziejskie, ale na swój sposób moralne. Świat ten został zniweczony przez największego gangstera jakim był system totalitarny - komunizm. Jego ofiarami był nie tylko świat bandyckiej Odessy, ale doświadczyły tego również społeczeństwa i kraje, które po tym reżimie poniosły olbrzymie straty. To jest temat wiodący. Odessa jako miasto portowe, w okresie, który pokazujemy, była wielokulturowa, przeplatały się tam różne grupy społeczne, w tym Polacy. Warto to pokazać.
Czego możemy się spodziewać po tym spektaklu? Co zobaczymy na scenie?
Spektakl prezentujemy na dużej scenie, gdzie – w mojej opinii, powinny trafiać inscenizacje z dużą obsadą aktorską. Będzie ciekawa choreografia, piękna scenografia i kostiumy. Do tego pokazujemy zarówno sceny dowcipne, jak i takie, które powinny wzruszyć. Chcemy dać widzom możliwość przeżycia czegoś, czego współcześnie w teatrze brakuje. Pokazuje się głównie spektakle, które mają szokować dziwnymi pomysłami reżyserów, a uciekamy od komunikacji i przeżycia katharsis, kiedy możemy się wzruszyć niebanalnie. Chcemy wzruszać publiczność tematem i grą aktorską, a jednocześnie pokazać przepiękne sceny z balladami odeskimi w aranżacjach Marcina Partyki, który opracował muzycznie cały spektakl. Warto też wymienić znakomitą scenografkę Martę Hubkę razem z Damianem Banaszem. Na scenie będzie około 30 aktorów, a zmian kostiumów naliczyliśmy 180. Ten barwny świat zabłyśnie m. in. światłem kasyn, kawiarni czy Kabaret Monte Carlo.
Proszę powiedzieć więcej o wątkach gangsterskich. Jak zaprezentujecie je w przedstawieniu?
Odessa tamtych czasów to był olbrzymi port z katakumbami pod ziemią, gdzie mieściła się kontrabanda. Robiono lewe interesy, fałszowano greckie antyki, szyto garnitury z metką sugerującą produkcję we Francji czy w Anglii. Podrabiano biżuterię, malarstwo, a wszystko to, warte było fortuny. Odessa w tym okresie była podobna do polskiej Łodzi, która rodziła się z wielkimi fabrykami, tkalniami i przenikającymi się kulturami. Łódź była także żydowsko-niemiecko-rosyjsko-polska. My staramy się przywołać ten romantyczny świat. Dodam też, że w naszym spektaklu nie zabraknie scen akcji, nawet z użyciem broni palnej!
Czy aktorzy będą posługiwali się jakimś specyficznym językiem?
Język Babla jest specyficzny. "Zmierzch - świtem" jest kompilacją wątków z dramatu "Zmierzch" oraz "Opowiadań odeskich". Jest on także bardzo metaforyczny oraz ponadczasowy. Zmierzchy i świty nowych państw, idei, kultur przenikały się od zawsze. To jest jakby zegar, tworzący nowe wartości. Nasz spektakl ma przypominać i porównać świat odeszły i świat, który nastał.
Jeśli mówimy o kwestiach pandemicznych - czy premiera online stanowi dla Pana szczególne wyzwanie. Czy wprowadzacie sporo zmian w realizacji z tego powodu?
Oczywiście! Jeśli chodzi o aktorów, to nie mamy problemu z próbami, spokojnie przeprowadzamy je z zachowaniem norm bezpieczeństwa. Bardzo cieszy mnie fakt, że w obsadzie mamy grupę mistrzów oraz młodych aktorów, którzy dołączyli do nas. Młodzież ma się od kogo uczyć zawodu.
Aktorom nic nie zastąpi kontaktu z publicznością na żywo. Tęsknimy za tym, tak samo jak widzowie. Na tym polega fenomen teatru, który nie umiera. Telewizja ani kino nie zniszczyły tej wyjątkowej relacji. Teatr jest niezniszczalny. Natomiast podczas gry w formule online trzeba stosować inne środki techniczne. Wszystko będzie wyglądało inaczej w obrazie, który dostosujemy do potrzeb streamingu. Inne jest oświetlenie, nagłośnienie oraz to, że używamy nowoczesnych kamer, które pokazują różne elementy. Aktorzy, ja i inni realizatorzy inaczej pracujemy i jest większa dyscyplina za kulisami. Wchodzą nowe techniki, a my staramy się je opanować. Dla przykładu, ja razem z realizatorem obrazu decydujemy o montażu na żywo, kiedy wybieramy ujęcia z jednej z kilku kamer.
Czy pokazy internetowe "Błękitnego Psa" dały wam jakieś wskazówki, które się przydadzą przy premierze "Zmierzch - świtem"?
Zdecydowanie tak. To była pierwsza realizacja online, kiedy zgrała się nowa ekipa realizatorów transmisji. Mamy ludzi po szkołach filmowych, a ekipa teatru też została przeszkolona w tej nowej materii. Pokazy online "Błękitnego Psa" były poligonem doświadczalnym, który jest bezcenny teraz, podczas zdecydowanie większej inscenizacji.
Rozmawiał: Michał Derkacz
--------------
Spektakl będzie tłumaczony na polski język migowy.
Bilety w cenie 10 PLN, dostępne od 21.12. Informacja o procedurze zakupu www.teatrpolski.wroc.pl
Realizatorzy:
libretto JAN SZURMIEJ
reżyseria, inscenizacja i choreografia JAN SZURMIEJ
muzyka i aranżacje MARCIN PARTYKA
scenografia MARTA
HUBKA, DAMIAN BANASZ
kostiumy MARTA
HUBKA
przygotowanie wokalne MAŁGORZATA JAWORSKA-KACZMAREK
piosenki i ich przekłady ROMAN KOŁAKOWSKI, ANDRZEJ OZGA, JAN
SZURMIEJ, ALEKSANDR WERTYŃSKI oraz
utwory tradycyjne
Obsada:
Rodzina
Krzyków
Mendel Krzyk STANISŁAW MELSKI/KRZYSZTOF
KULIŃSKI
Benia Krzyk MARIUSZ KILJAN/BŁAŻEJ MICHALSKI
Nechama Krzyk GRAŻYNA KRUKÓWNA (gościnnie)
Lowka Krzyk IGOR KOWALIK
Dwojra Krzyk MONIKA BOLLY
Mołdawanka, Symbol Żydowskiej
Dzielnicy w Odessie ROKSANA VIKALUK (gościnnie)/KATARZYNA
JANEKOWICZ (gościnnie)
Marusia Jewtuszenko – kochanka Mendla ALEKSANDRA
CHAPKO
Jewtuszenko – matka Marusi ALDONA STRUZIK
Arie-Lejb MAREK FELIKSIAK/PRZEMYSŁAW SEJMICKI (gościnnie)
Banda
Beni Krzyka
Sieńka Tupacz PIOTR CHOMIK
Monia Artylerzysta KRZYSZTOF BRZAZGOŃ
Sasza Sobkow BARTOSZ BUŁAWA (gościnnie)
Sonia Blumfsztain – Złota Rączka EWELINA JAWORSKA (gościnnie)
Banda
Semena Gracza
Semen Gracz DARIUSZ BERESKI
Lowka Kacap JAKUB GRĘBSKI
Sawka Bucis SEBASTIAN RYŚ (gościnnie)
Kabaret
Monte Carlo
Lubka Kozak AGATA SKOWROŃSKA
Girlsy w kabarecie KATARZYNA BARAN (gościnnie), ALEKSANDRA
CHAPKO, KATARZYNA
JANEKOWICZ (gościnnie), EWELINA
JAWORSKA (gościnnie), MARIKA
KLARMAN (gościnnie), MAGDALENA
MAJTYKA (gościnnie), BEATA
ŚLIWIŃSKA
Traktiernia
na Priwozie
Riabcow – właściciel traktierni MARIAN CZERSKI
Mitia – kelner w traktierni JAKUB GRĘBSKI
Fomin – dostawca ANDRZEJ OLEJNIK
Urusow – pokątny doradca KRZYSZTOF FRANIECZEK
Piatirubel – kowal, przyjaciel Mendla MARCIN
ROGOZIŃSKI
Kłasza Zubariewa IWONA KUCHARZAK-DZIUDA
Praczki w traktierni KATARZYNA
BARAN (gościnnie), KATARZYNA
JANEKOWICZ (gościnnie), EWELINA
JAWORSKA (gościnnie), MARIKA
KLARMAN (gościnnie), MAGDALENA
MAJTYKA (gościnnie), BEATA
ŚLIWIŃSKA
Grek BARTOSZ BUŁAWA (gościnnie)
Marynarz MARCIN PIEJAŚ
Turek MICHAŁ BIAŁECKI
Chór ślepców DARIUSZ BERESKI, KRZYSZTOF BRZAZGOŃ, PIOTR
CHOMIK, MAREK
FELIKSIAK, ANDRZEJ
GAŁŁA, JAKUB
GRĘBSKI, SEBASTIAN
RYŚ (gościnnie), PRZEMYSŁAW
SEJMICKI (gościnnie)
Dziewczynka z akordeonem BASIA BARTOŁD (gościnnie)
Ruwim Tartakowski ANDRZEJ GAŁŁA/HENRYK RAJFER (gościnnie)
Bojarski MARCIN PIEJAŚ
Prystaw Sokowicz MICHAŁ BIAŁECKI
Kantor ROKSANA VIKALUK (gościnnie)/KATARZYNA JANEKOWICZ (gościnnie)
Feldman – komendant Czeka ANDRZEJ OLEJNIK
Asja – Cyganka MAGDALENA MAJTYKA (gościnnie)
Josif Muginsztejn KRZYSZTOF FRANIECZEK
Księgowa IWONA KUCHARZAK-DZIUDA
Referent – Paser-Farmazończyk MAREK FELIKSIAK/PRZEMYSŁAW SEJMICKI (gościnnie)
Kobieta – Symbol Rewolucji (Śmierć) ALEKSANDRA CHAPKO/BEATA
ŚLIWIŃSKA
Kobieta – Czarny Clown (Wertyński) BEATA ŚLIWIŃSKA/KATARZYNA
JANEKOWICZ (gościnnie)
Rabin Ben Zcharia MARIAN CZERSKI
Madame Wajner ALDONA STRUZIK/KATARZYNA BARAN (gościnnie)
Mesje Wajner KRZYSZTOF FRANIECZEK
Ciocia Chaja ALDONA STRUZIK/KATARZYNA BARAN (gościnnie)
Wancowski MARIAN CZERSKI
Handlarki KATARZYNA BARAN (gościnnie), IWONA KUCHARZAK-DZIUDA
fot. Robert Czechowski / materiały prasowe Teatru Polskiego we Wrocławiu